Pole Elektromagnetyczne

Pomiary pól elektromagnetycznych w środowisku pracy

W dzisiejszych czasach w środowisku pracy coraz częściej spotykamy się z obecnością urządzeń emitujących pola elektromagnetyczne (PEM). Zgodnie z przepisami BHP oraz regulacjami unijnymi, pracodawcy zobowiązani są do oceny poziomu ekspozycji pracowników na działanie tych pól. Jakie znaczenie mają takie pomiary i dlaczego warto się nimi zająć? O tym opowiadamy w niniejszym artykule.

Czym jest pole elektromagnetyczne? 

Pole elektromagnetyczne to fizyczne pole opisujące interakcje elektryczne i magnetyczne między ładunkami i prądami elektrycznymi. Powstaje ono w wyniku działania zarówno pól elektrycznych (wywoływanych przez ładunki elektryczne w spoczynku), jak i pól magnetycznych (związanych z ruchem ładunków elektrycznych, czyli z prądami).

Pole-EM jest układem dwóch pól:

• pole elektryczne –zwykle towarzyszy wysokim napięciom (np. linie wysokiego napięcia, diatermie, rozdzielnie),
• pole magnetyczne – zwykle towarzyszy wysokim natężeniom prądu (np. transformatory, spawarki, zgrzewarki, nagrzewnice).

Pole elektromagnetyczne można opisać za pomocą równań Maxwella, które łączą wielkości takie jak:

• Natężenie pola elektrycznego (E): Mierzy siłę działającą na ładunek elektryczny w danym punkcie.
• Natężenie pola magnetycznego (H): Związane z obecnością i zmianą prądów oraz ruchomych ładunków.
• Indukcja elektryczna (D) i magnetyczna (B): Opisujące, jak materia reaguje na pola elektryczne i magnetyczne.

Źródła pola elektromagnetycznego:

• Naturalne: Promieniowanie słoneczne, wyładowania atmosferyczne.
• Sztuczne: Linia wysokiego napięcia, anteny telekomunikacyjne, urządzenia elektryczne.

Pole elektromagnetyczne pełni fundamentalną rolę w wielu procesach w przyrodzie i technologii. Na przykład jest podstawą funkcjonowania urządzeń takich jak radia, telewizory, komputery i systemy komunikacyjne.

Dlaczego pomiary pól elektromagnetycznych są ważne?

Pola elektromagnetyczne mogą występować w wielu miejscach pracy: od biur z wyposażeniem komputerowym, przez hale produkcyjne z maszynami przemysłowymi, aż po placówki zdrowia wykorzystujące sprzęt diagnostyczny, taki jak MRI czy rentgeny. Wysoki poziom PEM może mieć negatywny wpływ na zdrowie pracowników, powodując m.in. zmęczenie, bóle głowy, czy problemy z koncentracją. Długotrwała ekspozycja na silne pola może prowadzić do poważniejszych skutków zdrowotnych, dlatego tak istotne jest regularne monitorowanie ich poziomu.

Natężenie pola elektrycznego wyrażamy w V/m, natomiast natężenie pola magnetycznego w A/m. Wartości dopuszczalne uzależnione są od częstotliwości pola-EM. Im częstotliwość wyższa, tym wartości dopuszczalne niższe (bardziej rygorystyczne).

Niektóre urządzenia generujące pole-EM:

• elektrotermia – grzanie indukcyjne
• diatermia chirurgiczna
• diatermia fizykoterapeutyczna
• grzanie dielektryczne (suszenie lub zgrzewanie)
• spawanie łukowe
• zgrzewanie rezystancyjne
• przemysłowe magnetyzatory i demagnetyzatory
• instalacje elektrolityczne
• piece mikrofalowe (przemysłowe)
• tomografia rezonansu magnetycznego
• spektrometry NMR
• urządzenia do magnetoterapii
• systemy radarowe
• systemy telekomunikacyjne (radio, telewizja)
• telefonia mobilna – stacje bazowe
• systemy antykradzieżowe oraz elektronicznej kontroli obiektów
• systemy elektroenergetyczne i elektryczna instalacja zasilająca
• pojazdy elektryczne (pociągi, tramwaje, trolejbusy, metro)
• telefony komórkowe, bezprzewodowe i urządzenia bezprzewodowe lokalnego zasięgu (WLAN, bluetooth, itp.)
• urządzenia elektryczne do użytku domowego, biurowego i nieprofesjonalnego.

Oznakowanie zasięgów pola-EM zgodnie z PN-74/T-062620:

Strefa niebezpieczna: strefa ochronna, przebywanie w której określane jest jako narażenie niebezpieczne, w ramach codziennej praktyki jest zabronione.

Strefa zagrożenia: strefa ochronna, przebywanie w której jest dopuszczalne pod warunkiem stosowania środków ochronnych określony ze względu na rozpatrywane zagrożenia elektromagnetyczne wynikające z bezpośrednich lub pośrednich skutków oddziaływania pola-EM. Przebywanie w strefie zagrożenia określane jest jako narażenie kontrolowane,

Strefa pośrednia: strefa ochronna, przebywanie w której jest odpuszczalne pod warunkiem stosowania środków ochronnych ze względu na rozpoznane zagrożenia elektromagnetyczne wynikające z pośrednich skutków oddziaływania pola-EM. Przebywanie w strefie pośredniej określane jest jako narażenie kontrolowane,

Strefa bezpieczna: określona jest jako przestrzeń poza strefami ochronnymi, do której nie określono warunków ograniczających ekspozycję. Przebywanie w strefie bezpiecznej określane jest jako ekspozycja pomijalna.

Źródło pola elektromagnetycznego: oznaczenie pomieszczanie, wewnątrz którego znajduje się źródło pola elektromagnetycznego.

Jakie przepisy regulują pomiary PEM?

W Polsce pomiary pól elektromagnetycznych są regulowane przede wszystkim przez rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie najwyższych dopuszczalnych natężeń i ekspozycji na czynniki fizyczne w miejscu pracy. Przepisy te określają:

• najwyższe dopuszczalne wartości pola elektrycznego, magnetycznego,
• zasady ochrony pracowników przed skutkami ekspozycji.

Jak przebiegają pomiary pól elektromagnetycznych?

Pomiary PEM wykonuje się za pomocą specjalistycznego sprzętu, takiego jak mierniki natężenia pól magnetycznych i elektrycznych. Proces ten obejmuje:

• Identyfikację źródeł pola elektromagnetycznego – analiza urządzeń i instalacji generujących pola.
• Określenie warunków pracy – uwzględnienie czasu ekspozycji, odległości od źródeł oraz charakterystyki pola (częstotliwość, amplituda).
• Wykonanie pomiarów – w miejscach, gdzie występują pola elektromagnetyczne, mierzona jest ich intensywność zgodnie z normami.
• Opracowanie raportu – wyniki pomiarów są zestawiane z obowiązującymi normami.

Korzyści z wykonywania pomiarów

Regularne wykonywanie pomiarów PEM w miejscu pracy przynosi wiele korzyści:

• Zapewnienie bezpieczeństwa – ochrona zdrowia pracowników i minimalizacja ryzyka zawodowego.
• Zgodność z przepisami – spełnienie wymogów prawnych oraz uniknięcie ewentualnych sankcji.
• Podniesienie komfortu pracy – zmniejszenie dolegliwości wynikających z ekspozycji na pola elektromagnetyczne.
• Poprawa wizerunku firmy – dbałość o zdrowie pracowników świadczy o odpowiedzialnym podejściu do biznesu.

Podsumowanie

Pomiary pól elektromagnetycznych w środowisku pracy są nie tylko obowiązkiem prawnym, ale także ważnym elementem dbałości o zdrowie i dobrostan pracowników. Warto zainwestować w regularne monitorowanie poziomu PEM, aby zapewnić bezpieczeństwo i zgodność z normami. Jeśli szukasz profesjonalnej usługi w zakresie pomiarów pól elektromagnetycznych, skontaktuj się z nami – chętnie pomożemy!