Nielaserowe promieniowanie optyczne

Nielaserowe promieniowanie optyczne w środowisku pracy: Co warto wiedzieć?

Współczesne środowisko pracy coraz częściej stawia pracowników w sytuacji ekspozycji na różnego rodzaju promieniowanie optyczne. Nielaserowe promieniowanie optyczne (ang. Non-Coherent Optical Radiation, NCOR) obejmuje promieniowanie ultrafioletowe (UV), widzialne i podczerwone (IR). Choć nie jest tak skoncentrowane jak promieniowanie laserowe, może również stanowić zagrożenie dla zdrowia pracowników. W artykule przyjrzymy się bliżej temu zagadnieniu, wskazując na potencjalne ryzyka, regulacje prawne i sposoby ochrony.

Czym jest nielaserowe promieniowanie optyczne?

Nielaserowe promieniowanie optyczne odnosi się do światła emitowanego przez naturalne źródła, takie jak słońce oraz sztuczne źródła, w tym:

• Lampy świetlówkowe i LED
• Lampy halogenowe
• źródła promieniowania ultrafioletowego stosowane w dezynfekcji
• Urządzenia przemysłowe, takie jak piece i lampy IR

Każdy z tych typów promieniowania może wpływać na zdrowie, w zależności od intensywności, długości fali i czasu ekspozycji.

Zakresy promieniowania optycznego i ich przykładowe występowanie:

Zagrożenia związane z nielaserowym promieniowaniem optycznym

Źródła elektryczne mogą emitować promieniowani nadfioletowe, widzialne oraz podczerwone. Zalicza się do nich:

• promienniki nadfioletu (w zakresie A, B i C) – (świetlówkowe lub rtęciowe promienniki UV, promienniki rtęciowe, diody LED UV,
• źródła emitujące tylko promieniowanie widzialne (żarówki głównego szeregu, świetlówki, źródła ledowe),
• źródła emitujące oprócz promieniowania widzialnego promieniowanie nadfioletowe (żarówki halogenowe, lampy metalohalogenkowe, rtęciowe, ksenonowe),
• promienniki podczerwieni (żarówki IR, promienniki ceramiczne, suszarki do włosów, lokówki, żelazka, prodiże, piekarniki).

Rodzaje procesów technologicznych:

• spawanie elektryczne i gazowe, cięcie łukiem plazmowym lub tlenem,
• zgrzewanie,
• wanny szklarskie,
• piece hutnicze, hartownicze, wytop metali, itp.

Oddziaływanie nielaserowego promieniowania optycznego

Nadmierna ekspozycja na promieniowanie optyczne w środowisku pracy może wywoływać skutki szkodliwe dla zdrowia.

Regulacje prawne i normy bezpieczeństwa

Pracodawca przy podejrzeniu występowania w procesie pracy nielaserowego promieniowania optycznego powinien:

• Zidentyfikować źródło promieniowania w miejscu pracy.
• Wykonać pomiary poziomu promieniowania w środowisku pracy.
• Zapewnić odpowiednie środki ochrony, takie jak osłony, okulary ochronne czy ubrania ochronne.

Pomiary środowiska pracy:

Pomiary promieniowania optycznego można wykonać:

• Przed osłonami – np. bezpośredni pomiar łuku spawalniczego odzwierciedlający przypadkowe spojrzenie na źródło lub prace spawalnicze bez rękawic
• Za osłonami – np. za przyłbicą lub za odzieżą ochronną

Zakres pomiarów wykonywanych przez nasze Laboratorium:

• 180-400nm (UVA, UVB, UVC)
• 315-400nm (UVA)
• 300-700nm (światło niebieskie)
• 380-1400nm (VIS, IRA)
• 780-1400nm (IRA)
• 780-3000nm (IRA, IRB)
• 1400-3000n (IRB)
• 380-3000nm (VIS, IRA, IRB)

Oceny warunków pracy dokonuje się przez interpretację Maksymalna dopuszczalna ekspozycja (MDE) – poziom promieniowania, na który w normalnych warunkach pracy mogą być eksponowane osoby bez doznawania szkodliwych skutków dla zdrowia. Wartości MDE zależą od:

• długości fali promieniowania,
• czasu trwania ekspozycji,
• rodzaju narażonego narządu (oko lub skóra),
• kąta widzenia źródła promieniowania (w przypadku MDE dla oka i promieniowania z zakresu 300–1400 nm).

Wielkości przyjęte do określania wartości MDE (Maksymalnej Dopuszczalnej Ekspozycji):

• Hs – skuteczne napromienienie (dla oka i skóry w zakresie długości fali 180–400 nm);
• HUVA – napromienienie (dla oka w zakresie długości fali 315–400 nm);
• LB – skuteczna luminancja energetyczna (dla oka w zakresie długości fali 300–700 nm);
• EB – skuteczne natężenie napromienienia (dla oka w zakresie długości fali 300–700 nm);
• LR – skuteczna luminancja energetyczna (dla oka w zakresie długości fali 380–1400 nm);
• EIR – natężenie napromienienia (dla oka w zakresie długości fali 780–3000 nm);
• Hskóra – napromienienie (dla skóry w zakresie długości fali 380–3000 nm).

Jak chronić się przed nielaserowym promieniowaniem optycznym?

Ocena ryzyka

Pierwszym krokiem w ochronie przed promieniowaniem optycznym jest przeprowadzenie kompleksowej oceny ryzyka. 

Techniczne środki ochrony

Poniżej podane przykładowe środki techniczne:

• Instalacja osłon i ekranów chroniących przed nadmiernym promieniowaniem.
• Stosowanie źródeł światła o niższym natężeniu.
• Zmiana lokalizacji źródeł promieniowania w celu minimalizacji ekspozycji.

Indywidualne środki ochrony

Poniżej podane przykładowe środki ochrony indywidualnej:

• Używanie okularów ochronnych z odpowiednimi filtrami UV lub IR.
• Stosowanie odzieży ochronnej, zwłaszcza w miejscach narażonych na intensywne promieniowanie.
• Regularne przerwy w pracy, aby zmniejszyć zmęczenie wzroku i czas ekspozycji.

Szkolenia pracowników

Kluczowe jest podniesienie świadomości na temat zagrożeń związanych z nielaserowym promieniowaniem optycznym. Pracownicy powinni być szkoleni w zakresie:

• Rozpoznawania źródeł promieniowania.
• Właściwego używania środków ochrony.
• Postępowania w razie oparzeń lub innych urazów.

Podsumowanie

Nielaserowe promieniowanie optyczne jest często niedocenianym zagrożeniem w środowisku pracy, które może prowadzić do poważnych skutków zdrowotnych. Kluczem do minimalizacji ryzyka jest świadoma ocena warunków pracy, przestrzeganie regulacji prawnych oraz wdrażanie skutecznych środków ochrony. Zarówno pracodawcy, jak i pracownicy muszą współdziałać, aby zapewnić bezpieczne i zdrowe warunki pracy.

Pamiętajmy: profilaktyka i świadomość są najlepszymi narzędziami w walce z zagrożeniami związanymi z NCOR