Pomiary drgań miejscowych i ogólnych w środowisku pracy – dlaczego są tak ważne?
Drgania mechaniczne występujące w środowisku pracy mogą pojawiać się w procesie technologicznym w sposób zamierzony lub jako efekt uboczny działania maszyn i urządzeń. Ich obecność może znacząco wpłynąć na zdrowie pracowników oraz efektywność wykonywanej pracy. Dlatego pomiary drgań są kluczowe dla zapewnienia bezpiecznych warunków pracy.
Rodzaje drgań mechanicznych
Wyróżniamy dwa rodzaje drgań mechanicznych:
Drgania ogólne
Drgania o ogólnym działaniu, przekazywane do organizmu człowieka przez jego nogi, miednicę, plecy lub boki. Występują głównie podczas pracy z maszynami budowlanymi, środkami transportu czy na drgających platformach.
Przykładowe źródła drgań ogólnych:
- Podłogi, podesty, urządzenia stacjonarne i przenośne,
- Siedziska i podłogi środków transportu (samochody, ciągniki, autobusy, tramwaje, pojazdy kolejowe, samoloty),
- Maszyny budowlane do robót ziemnych, fundamentowania, zagęszczania gruntów.
Drgania miejscowe
Drgania działające na organizm człowieka przez kończyny górne. Powstają podczas pracy z narzędziami ręcznymi lub przy obróbce elementów trzymanych w dłoniach.
Przykładowe źródła drgań miejscowych:
- Młotki pneumatyczne, ubijaki mas formierskich i betonu,
- Nitowniki, wiertarki udarowe, klucze udarowe,
- Szlifierki, piły łańcuchowe, obrabiane elementy (szlifowanie, polerowanie).
Normy i wartości dopuszczalne drgań
Aby chronić zdrowie pracowników, określono dopuszczalne wartości narażenia na drgania mechaniczne:
Drgania ogólne:
- Dzienna ekspozycja: aw,8h = 0,8 m/s²,
- Krótkotrwała ekspozycja: aw,max = 3,2 m/s².
Drgania miejscowe:
- Dzienna ekspozycja: aw,s,eq,8h = 2,8 m/s²,
- Krótkotrwała ekspozycja: aw,s,max = 11,2 m/s².
Wartości te są zawarte w Rozporządzeniu Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 12 czerwca 2018 r. w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz.U. 2018, poz. 1286).
Jak przeprowadza się pomiary drgań?
Pomiar drgań miejscowych polega na rejestrowaniu drgań przenoszonych na kończyny górne pracownika podczas pracy z narzędziami ręcznymi lub obróbki elementów trzymanych w dłoniach. Wykorzystuje się do tego akcelerometry mocowane bezpośrednio na uchwytach narzędzi lub powierzchniach kontaktu dłoni z maszyną.
Pomiar drgań ogólnych polega na rejestrowaniu drgań przenoszonych na oś ciała. Do pomiarów wykorzystuje się akcelerometry mocowane pomiędzy operatorem, a np. posadzką (pozycja stojąca) lub poprzez czujniki siedziskowe (pozycja siedząca).
Sprzęt pomiarowy:
- Wibrometry, akcelerometry, analizatory drgań.
Proces pomiarowy:
- Drgania miejscowe: Pomiary wykonuje się na narzędziu trzymanym przez pracownika.
- Drgania ogólne: Czujniki mocuje się na siedzisku, podłodze lub podestach.
Normy i standardy:
- PN-EN ISO 5349 (drgania miejscowe), PN-EN 14253 (drgania ogólne).
Minimalizacja ryzyka drgań w środowisku pracy
- Techniczne środki ochrony: Narzędzia z amortyzacją drgań, modernizacja maszyn.
- Organizacja pracy: Przerwy w pracy z narzędziami generującymi drgania.
- Ochrona indywidualna: Rękawice antywibracyjne, siedziska z amortyzacją.
- Edukacja pracowników: Szkolenia z bezpiecznej obsługi maszyn.
Podsumowanie
Pomiary drgań miejscowych i ogólnych są niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa pracowników oraz spełnienia wymagań prawnych. Regularne monitorowanie narażenia pozwala skutecznie minimalizować ryzyko zdrowotne i poprawiać komfort pracy.
Zadbaj o pomiary drgań w swojej firmie – inwestuj w zdrowie pracowników i bezpieczeństwo pracy!
